spiegel

Soms denk ik: ach, laat ook maar zitten met die pianoles. Ik heb al zo veel dingen in mijn leven, het kost best wat geld en is het niet het zoveelste dat ik ‘moet’ van mezelf?

Op zulke momenten moet ik denk aan wat B eens vertelde. Hoe hij als kind muziekles had (ook piano) en bij vlagen helemaal zijn motivatie kwijt was, niet meer wilde. Maar zijn ouders waren er duidelijk over: je blijft op les. En nu, zegt hij, is hij hen daar enorm dankbaar voor – inmiddels speelt hij al bijna 25 jaar, en zelfs met ups en downs is dat een behoorlijke tijd om in te leren.

Want die dips horen erbij, met muziek maken. Soms heb je een tijdje geen zin, wil het almaar niet lukken, of ben je gewoon afgeleid door andere dingen in je leven. Maar hoe fijn is het dan dat je altijd weer kunt terugkeren naar je instrument. Gewoon weer de draad op kunt pakken waar je gebleven was (of een paar stapjes terug, ook prima).

En hoe goed is het dan om regelmatig les te hebben als stok achter de deur. Zodat je altijd vooruit blijft gaan; soms in vloeiende reuzesprongen, soms schuifelend en stroef – maar niettemin.

Ik speel nu twee jaar piano en in die tijd zijn er weken dat ik niet weg te slaan ben bij het instrument, dat ik er in twee weken een nieuw stuk uit ram, maar er zijn ook tijden dat ik de dag vóór m’n lesdag nog in allerijl probeer er een toonladder in te stampen, oeps weer twee weken voorbij en helemaal niet geoefend.

Zeker de laatste tijd kwam dat weer regelmatig voor – wat eigenlijk opvallend is, als je bedenkt dat ik verreweg de meeste tijd doorbreng binnen een straal van vijf meter tot de piano (wat zeg ik: van twéé piano’s!). Tja, zo gaat het blijkbaar.

Toch schrijf ik me ook komend semester weer in voor lessen bij Danielle. Omdat ik uiteindelijk in een jaar toch een hoop nieuwe dingen leer, zelfs al voelt het op het moment zelf vaak niet zo – ben ik nou nog stééds met dat stuk van Beethoven bezig?!

Maar het is pas een jaar geleden dat ik voor het eerst meedeed aan een leerlingenconcert (waar ik Mirror Lake van Angus MacRae speelde) en sindsdien leerde ik een prelude van Chopin (ik hou zo van dat stuk!), twee stukken van Joep Beving (Ab Ovo en Sonderling) en die Romanze van Beethoven. O ja, en wat techniek en theorie natuurlijk – toonladders, drieklanken, akkoorden en zo.

Hoe dan ook, wat ik eigenlijk wou zeggen: muziek is zo waardevol omdat het je hart opent, omdat het confronteert – dat is natuurlijk ook waarom het soms ingewikkeld is, soms wil je helemaal niet geconfronteerd worden met jezelf –, omdat het je uiteindelijk dichter bij jezelf brengt.

Zo loop ik er in mijn pianospel regelmatig tegenaan dat – verrassing, ahum – ik nogal hard kan zijn voor mezelf, en geen geduld heb. Het moet allemaal nu meteen goed zijn en perfect en anders raak ik gefrustreerd, boos, teleurgesteld. Maar weet je wat het nou net is met muziek: het laat zich niet forceren. Pas als je ontspannen bent gaat het stromen, en als je verkrampt gaat proberen een stuk eruit te persen, gaat het júist mis, sla je almaar de verkeerde nootjes aan en klinkt het… tja, geforceerd.

Zo kun je ook een stuk wel perfect tot op de millimeter in je vingers hebben; als je alleen met je verstand speelt – keurig, niets op aan te merken, maar er geen gevoel in legt – klinkt het nergens naar.

Ik heb zo vaak ervaren dat ik het allerlekkerst – én het mooist! – speel als ik gewoon geen verwachtingen heb, als het lukt om zachtheid op te brengen, ruimte te maken voor fouten, vertrouwen te hebben, als ik opga in het verhaal van de klanken.

Beter gezegd: als ik plezier heb.
Want ook daarom is muziek natuurlijk waardevol: omdat het leuk is. Note to self: dingen mogen ook gewoon leuk zijn, zonder verder nut of doel.

Dat dit niet alleen mijn eigen observatie is, bleek vandaag maar weer toen Danielle m’n leerstatus – de evaluatie aan het eind van elk semester – met me doornam. Aan het slot had ze een paar alinea’s geschreven, en ze besloot met de volgende woorden:

Een bijzonder semester met hobbels (corona en verhuizing). Maar desondanks heb je toch weer sprongen vooruit gemaakt. (…) Ik wens je veel mildheid toe voor de komende tijd, want je speelt hartstikke mooi met veel zorg en oog voor detail. Het enige wat je hoeft te doen is minder streng voor jezelf zijn en meer genieten. Laat dat streng zijn maar aan mij over :-)

Woei, spijker op z’n kop hè. En dat schrijft dan iemand die me ‘slechts’ één of twee keer per maand drie kwartier ziet.

Tja, zo’n spiegel is het dus, die piano. Belangrijk dus, om mee door te blijven gaan. Omdat het ook een prachtig instrument is om van te leren – en dan bedoel ik méér dan alleen noten, toonladders en liedjes van Beethoven.

Ik bedoel misschien vooral: leren te voelen en plezier te maken, gewoon omdat het kan en fijn is.