Smaak

Soms kan iemands mening echt voelen als een klap in mijn gezicht.

Ik moest in elk geval een beetje slikken toen Sylvia Witteman een dag nadat ik mijn vorige ‘Dit las ik in augustus’-blogje, met daarin een kleine lofzang op Haar naam was Sarah, op Twitter verkondigde dat dit boek ‘gruwelijke, kotsverwekkende kitsch was’.

En toen waren allerlei andere mensen (waaronder Ionica Smeets) het ook nog met haar eens. Zevenentwintig hartjes – and counting.

Uh, ja.

Het zijn mensen die ik hoog acht, die ik zie als expert/gaaf/intelligent/inspirerend. Mijn eerste reactie is dan dus om me te schamen voor mijn eerdere mening. En die bij te stellen. Meteen denk ik terug aan de passages die ik las in het boek: hmm, misschien waren ze inderdaad niet zo goed. Wellicht wás het allemaal wat cliché. Mogelijk had het veel beter kunnen worden opgeschreven – of nog liever, helemaal niet.

Ik probeer me voor te stellen hoe ik het ook ánders, kritischer, had kunnen lezen.

Tegelijkertijd wringt er iets in me. Want in alle oprechtheid: ik raakte wél meegesleept door het verhaal (net als overigens miljoenen mensen over de hele wereld), ik las het in een ruk uit en legde het met een diepe zucht weg. Ik piekerde er nog dagen over. En ik vind het fijn om soms zonder vooringenomen/kritische blik een verhaal te lezen. Er gewoon in op te gaan.

Vervolgens probeer ik dus die mening van Sylvia – toch iemand tegen wie ik opkijk en die in mijn ogen wel verstand heeft van schrijven/boeken/literatuur – voor mezelf te relativeren.

“Trek het je niet aan.” “De ander heeft ook maar een mening.” “Kwestie van smaak.”

Maar ja, dan lees ik door op Twitter en dan zijn er mensen die zeggen dat “sommige dingen nu eenmaal slecht zíjn“.

Is dat zo? Mogelijk – ik bedoel, ik moet zelf soms ook lachen om slecht geschreven teksten en ik gruwel ook bij te kazige blogposts af en toe (al zijn er op hun beurt vast ook weer mensen die gruwelen bij míjn stukjes tekst hier).

Maar waarom mag je ‘slechte’ dingen eigenlijk niet ‘goed’/fijn/lekker/inspirerend/indrukwekkend vinden? In de wereld van hoogopgeleiden wordt vaak nogal gelachen om boeken als Eat Pray Love, maar weet je, dát boek heeft voor mij zo rond m’n 19e daadwerkelijk invloed gehad op de manier waarop ik naar dingen keek. Sommige boeken die ik voor Nederlands moest lezen, zeiden me weinig.

Ik denk nog steeds: voor elk boek een levensfase, voor elk mens een verhaal. En nee, soms past het misschien niet, dan is er geen match, kunnen jij en het boek elkaar zelfs misschien niet uitstaan. Maar geeft dat? Mag iemand anders er daarom dan niet wél van genieten? (En is je beeld van de ander negatiever als je weet dat die zoiets ‘lagers’ waardeert? Waarom eigenlijk?)

Als iemand lekker Goede Tijden, Slechte Tijden wil kijken, nou en?
Als iemand fan is van Utopia, nou en?
Als iemand geniet van de ‘commerciele fictie’ van Dan Brown/Tatiana de Rosnay/Elizabeth Gilbert/Kluun/Saskia Noort, nou en? (En waarom zouden deze mensen níet alles wat ze in zich hebben geven, waarom kan er volgens de publieke opinie geen liefde zitten in iets waar geld mee is verdiend?)
En ja, ik las ook De Cirkel en aan dat verhaal denk ik twee jaar later nog stééds af en toe terug – zelfs al was het misschien niet fantastischprachtigmooi geschreven.

Getuigt dat alles van slechte smaak? En zegt dat dan iets over mij? Je kunt toch tegelijkertijd óók allerlei ‘high culture’ dingen mooi vinden? Waarom moet het een het ander uitsluiten? (En hoeveel mensen hebben Piketty/Hobbes/Luyendijk/Buwalda ongelezen in de kast staan – omdat ze zich graag afmeten aan die smaak maar intussen lekker snelle detectives lezen?)

Ik kan me wel voorstellen dat je, als je eenmaal héél veel boeken hebt gelezen – waaronder ook de meer ingewikkelde werken – je anders gaat kijken naar ‘simpele’ chicklits. Dat het je misschien niet meer bevredigt, dat het niet voldoet. Zoals een fles 3-euro-huiswijn niet meer voldoet als je goede chablis hebt leren waarderen. Maar betekent dat dat zulke boeken meteen ‘onwaardig’ zijn, bespuugd moeten worden?

Dankzij Haar naam was Sarah lazen duizenden, zo niet miljoenen mensen over de Tweede Wereldoorlog. Veel van die mensen hadden anders wellicht amper een beeld gehad van de oorlog. Al deze mensen stonden stil bij de gruwelijkheden, lieten ze op hen inwerken. Dankzij Eat Pray Love kozen vrouwen over de hele wereld hun eigen weg. En dankzij Goede Tijden, Slechte Tijden kunnen veel Nederlanders na een lange werkdag even lekker relaxen op de bank.

Natuurlijk is het geweldig dat er pareltjes van literaire werken bestaan. Dat er mensen zijn die zo mooi kunnen schrijven, dat het met recht Kunst mag heten. Ik geniet daarvan en met mij vele anderen. Laat er nog véél meer moois worden geschreven.

Maar ook verhalen die niet perfect verwoord zijn, kunnen mensen bewegen. Ook rafelige werken kunnen raken. Elk verhaal kan voor iemand op de wereld iets toevoegen. Al die dingen hebben ook een rol. O, misschien klink ik nu vreselijk pacifistisch, maar jongens, laten we alsjeblieft eens stoppen met doen alsof de ene mening belangrijker/groter/ontwikkelder is dan de andere.

Misschien is het net als met wijnproeven. Wijn kan góed zijn, of minder goed, en daar kun je over schrijven, daar valt een hoop in te leren en te herkennen (en net als met lezen is de sleutel: veel oefenen!). Maar snobisme maakt de wereld niet mooier.

En veel mensen zullen een toegankelijk Gall&Gall-wijntje van 10 euro veel lekkerder vinden dan een >100 euro-fles van een beroemd wijnhuis.

Dus jeej, leve huiswijn, en leve mooie chablis, wat fijn dat het allemaal naast elkaar mag bestaan.


Geplaatst

in

door

Tags:

Reacties

3 reacties op “Smaak”

  1. Cheers to that :-) Ik hou van genoeg ‘slechte’ dingen die volgens anderen misschien guilty pleasures zijn, maar ik schaam me er niet voor.

  2. Ik sluit me aan bij je laatste zin: leef en laat leven, wat fijn dat er voor iedereen wat is!
    Het boek zelf heb ik trouwens niet gelezen, vanwege de weinig enthousiaste literatuurkenners inderdaad. Wellicht toch maar eens proberen, een eigen mening kan nooit kwaad.
    Toch vind ik ergens dat wel benoemd moet kunnen worden, wat bijvoorbeeld wat literatuur is en wat lectuur (geen idee of dat voor dit voorbeeld geldt). Wat een kwaliteitsfilm is en wat een magere soap (zie je voorbeeld met GTST). Het is niet erg als je naar GTST wil kijken, maar het moet benoemd kunnen worden. Dat iemand die schrijft met een rits bijvoeglijke naamwoorden in iedere zin, niet per se een groot schrijver is (nogmaals, geen idee of het voor het voorbeeld geldt). Ook al herkent daardoor het grote publiek het gevoel dat de schrijver bedoelt, meteen…
    (Al zou ik ontzettend teleurgesteld zijn als iemand mijn schrijfwerk de bodem intrapt… maar dan nog: ik geloof in: hurt > (is better than) dishonesty).

    1. Ik ga akkoord met Mille Pagine! Het vat vrij goed samen wat er wrong bij mij nadat ik jouw stukje las, Suus. Ik ga akkoord met de bottom line zoals ik die begrijp. Afbreken om te breken is niet oké, en gewoon niet nuttig. Een waarde-oordeel biedt niet echt een toegevoegde waarde.
      Maar, zoals Mille zo goed zegt, het onderscheid mag er zijn. Ikzelf lees graag literatuur, maar in de bib haal ik ook nog altijd ‘pulp’. Dat vind ik net heerlijk aan boeken: dat ze zo’n brede behoefte kunnen vullen. Andere behoeftes ook, die beide weinig met elkaar te maken hebben.

      Terwijl ik hier verder over nadenk, merk ik dat er eigenlijk echt veel in je post zit. Over boeken voor scholieren (moeten ze nu wel of niet gedwongen worden kennis te maken met werk dat ze op dat moment saai vinden? Of is het genoeg hen liefde voor lezen mee te geven?). Over de ‘educatieve’ waarde van boeken (moet een boek daar dan op gemeriteerd worden, of het de mensen bijleert over de oorlog of niet? Is het beter omdat er een actueel thema in zit dan als het fantasy was? Moeten boeken ons ethisch betere mensen maken?). Allemaal dingen waar ik zelf niet echt het antwoord op heb, maar wel goede vragen. Leuk om over te denken, vind ik =)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.