Met de trein naar Sicilië: reisplan, boeken en tips

In oktober 2022 maakten B en ik een treinreis naar een van de zuidelijkste puntjes van Europa: Sicilië! Al sinds ik terug ben, wil ik schrijven over deze reis en mijn opgedane kennis en ervaringen met jullie delen. Het was namelijk supergaaf én er zitten een hoop uren research in. En hey, beter laat dan nooit, toch?

Om te beginnen: waarom een treinreis naar Sicilië?

Nadat we in 2021 een 4-weekse treinreis door Italië maakten, bleef het kriebelen om opnieuw dat land te verkennen per trein. We hadden namelijk ontdekt dat reizen per trein uitstekend kan in Italië.

Dus waarom met de trein naar Sicilië?

• Het is een supergave route! Helemaal over land, zo’n 2500 kilometer waarin je verschillende landen doorkruist en het landschap langzaam ziet veranderen… ik vond het een avontuur.
• Treinreizen is een toekomstbestendige manier van vakantie vieren. De CO₂-uitstoot van een treinreis ligt veel lager dan die van een autovakantie en nog véél lager dan die van een vliegreis.
• Je kunt op verschillende manieren per trein (en boot) naar Sicilië reizen, en ook op het eiland zelf zijn er genoeg opties om de omgeving te verkennen met het openbaar vervoer.
• Ik wilde al jaren eens naar Sicilië, en aangezien ik sinds 2020 niet meer vlieg, was de trein een logische keus.

Ons reisplan

We hadden 3 weken de tijd (van 3 t/m 23 oktober). Op de heenweg gingen we met de boot naar Palermo, terug reisden we helemaal over land. Zo zag de route vanaf Nederland eruit:

HEENREIS
Dag 1: Elst – Arnhem – Basel – Milaan, hotelovernachting in Milaan
Dag 2: Milaan – Florence – Livorno, daar ’s middags op de boot naar Palermo
Dag 3, 14.00 uur: aankomst in Palermo (en wij reisden toen meteen door naar Cefalù)

TERUGREIS
Dag : Lípari – Messina – Villa San Giovanni – Milaan, hotelovernachting in Milaan
Dag 2: Milaan – Basel – Arnhem – Elst

Een 3-daagse heenreis klinkt misschien erg lang, maar in de praktijk viel dat alles mee. Want als je per trein gaat, is de reis zelf al onderdeel van de vakantie! Zo zaten we op de eerste avond heerlijk met wijn en tiramisu op een terrasje in Milaan. En de volgende dag lunchten we bij een leuk restaurantje in Florence.

Dat is een van de (vele) dingen die ik zo heerlijk vind aan treinreizen: stations liggen vaak midden in het stadscentrum, en kunt je overstaptijd dus gebruiken door even de stad in te lopen.

Ik vertel graag nog wat meer over de reis, want mocht je deze route ook overwegen dan zijn een aantal dingen handig om te weten.

Heenreis, dag 1: Nederland – Basel – Milaan

• Deze reis duurt ongeveer 11 uur.
• Er vertrekt elke dag een directe ICE-trein vanuit Nederland naar Basel.
• In Basel stap je over op de trein naar Milaan. Deze overstap is krap (ruim een kwartier), maar als je ‘m niet haalt – iets om rekening mee te houden – zijn er 1-2 uur later ook andere treinen die je kunt nemen.

Heenreis, dag 2: Milaan-Florence-Livorno

• Deze reis duurt ongeveer een halve dag.
• De trein van Milaan naar Florence (station Firenze Santa Maria Novella) is comfortabel en snel. Tip: plan je reis zo, dat je rond lunchtijd in Florence bent en loopt even de stad in om een lekker pastaatje te scoren!
• De trein van Florence naar Livorno Centrale is een boemeltje.
• Eenmaal in Livorno moet je naar het havengebied zien te komen. Let op: de ferry van Grimaldi Lines naar Sicilië vertrekt niet in het centrum, maar een eind daarbuiten. Er gaat een bus naartoe: check Google Maps voor het busnummer en de halte. Plan dit ruim, in ons geval kwam de bus veel later dan op het schema stond. Bustickets koop je in de bus.
• De bushalte bij de ferry lijkt in de middle-of-nowhere te zijn en je moet onder een vreemd klein viaductje door lopen voordat je er bent. Opnieuw: Google Maps is je vriend! Vind je dit allemaal te ingewikkeld klinken, bel dan een taxi om van het treinstation naar de boot te komen. Duurder, maar minder gedoe. :-)
• Op de boot kun je eten in verschillende restaurantjes, maar dat is duur en weinig bijzonder. Tip: tegenover station Florence is een supermarkt, daar kun je avondeten, ontbijt en lunch inslaan. Wij kochten bijvoorbeeld lekkere maaltijdsalades, foccacia’s, fruit, et cetera.

Dag 3: aankomst in Palermo

• De boot arriveert rond 14.00 uur in Palermo. Je komt weer aan in het havengebied, het is dan nog een eindje lopen naar de ‘bewoonde’ wereld. Wij wandelden ongeveer een kwartiertje naar de dichtstbijzijnde bushalte (zie Google Maps).
• Bustickets koop je in heel Sicilië (en de rest van Italië) bij tabakswinkeltjes, je herkent deze Tabacchi aan het uithangbord met een grote T:

• Reken zeker nog 1-1,5 uur om vanaf de haven naar station Palermo Centrale (of elders in het centrum) te komen. Je bent nu op Sicilië en hier geldt des te meer wat voor (trein)reizen altijd geldt: chill en neem je tijd! Zo blijft de reis relaxt en voorkom je een boel stress.

Terugreis: in 1 dag door heel Italië

Ook de terugreis was zeer de moeite waard! ’s Morgens rond 7.00 uur stapten we op de boot in Lípari, ’s avonds aten we pizza in Milaan. Gaaf dat je zo’n afstand over land af kunt leggen.

De hogesnelheidstrein Frecciarossa rijdt namelijk helemaal tot het puntje van Zuid-Italië. Dus je stapt op in Villa San Giovanni en reist zonder overstappen in één keer terug naar het noorden, waar je ruim 9 uur later weer uitstapt. Onderweg kom je langs Napels, Rome en Florence en het landschap verandert flink.

Rondreizen op Sicilië per trein en bus

Naast de heen- en terugreis reisden we we op Sicilië ook rond. Hier de rest van ons reisplan:

Dag 3 (na aankomst in Palermo, waar we natuurlijk eerst een gelato aten!): per trein naar Cefalù. Dit stadje ligt op ruim 45 minuten reizen vanaf de Siciliaanse hoofdstad. De verbinding is goed en de treinen zijn splinternieuw (er staan EU-logo’s op de trein, Europa heeft dit dus betaald, goeie zaak!).

Dag 4 t/m 8: verblijf in Cefalù. Hier hadden we een studio-appartement, Trinacria appartments, dat ik zeker zou aanraden. Gloednieuw, schoon en een prima locatie vlakbij station en supermarkt, en met het centrum van Cefalù op zo’n 10 minuutjes lopen. We maakten dagtripjes naar Palermo en Castelbuono.

Dag 9: reis naar Argigento. Hier vind je de beroemde Valle dei Templi, een vallei met oude Griekse tempels, waarvan sommigen nog bijna helemaal overeind staan. We verbleven er één nachtje in het Dimora Hostel, fijne en budgetvriendelijke plek (privékamer voor 34 euro per nacht).

• Vanaf het busstation van Agrigento vertrekken bussen naar allerlei bestemmingen in heel Sicilië, waaronder Catania. Bij het kantoortje koop je tickets (wij reisden met busmaatschappij SAIS).
• Vanaf het centrum kun je met de bus naar de Tempelvallei. Wandelen kan ook, maar kost je 35-45 minuten en de route gaat langs de grote weg (er is wel een stoepje).

Dag 10: reis naar Randazzo (Etna-regio), via Catania. We doorkruisten het hele land per bus en haalden een huurauto op het vliegveld van Catania. Met de auto reisden we langs een aantal dorpjes aan de voet van de Etna, waaronder het plaatsje Bronte, beroemd om z’n pistache.

Dag 11-12 rondom de Etna. We sliepen 3 nachten in een fijne agriturismo, Borgo San Nicolao. In deze regio deden we onder andere een leuke wijnproeverij, maar het hoogtepunt was de beklimming van de Etna!

Dag 13: reis naar de Eolische eilanden (via Catania). Eerst leverden we onze huurauto in, daarna reisden we naar het noorden. Een klein busje van Alibrando (vertrekt een paar keer per dag, je boekt je ticket via de website) bracht ons van Catania Airport naar de kustplaats Milazzo. Daar stapten we op de ferry naar Lípari, de grootste van de zeven Eolische eilanden.

Dag 14 t/m 20: Eolische eilanden. We verbleven een week in een prachtige vakantievilla op Lípari. Van daaruit maakten we dagtripjes naar de eilanden Salina, Stromboli en Vulcano. Wat een paradijs! En ideaal om hierheen te reizen als je zonder auto bent.

Dag 21: terugreis naar Milaan (en de volgende dag naar huis).

Vanaf Lípari vertrekt dagelijks een ferry naar Messina, een stad op de oostpunt van Sicilië. Vanaf daar stap je direct over op een andere (korte) ferry naar het vasteland. In Villa San Giovanni – waar de boot aankomt – arriveer je naast het treinstation, lekker makkelijk dus.

Een alternatief is om vanaf Sicilië helemaal per trein terug te reizen naar Noord-Italië. De intercity naar het vasteland rijdt tot aan Messina en gaat dan mee op de boot (ja echt!). Er gaan ook nachttreinen van Palermo/Catania naar Milaan (zoek op InterCity Notte). Deze route werkt natuurlijk ook andersom, voor de heenreis.

Hoe boek je deze treinreis naar Sicilië?

Ik raad je aan om een Interrail-pas aan te schaffen; dat is vaak het voordeligst. Kies de Global Pass ‘4 dagen binnen 1 maand’, dat kost 283 euro (februari 2024). Kinderen t/m 11 jaar reizen gratis mee en als je 27 jaar of jonger bent, is Interrailen goedkoper!

Je gebruikt de Interrail-pas voor de heen- en terugreis. Voor het overige trein-, bus- en bootvervoer op Sicilië zelf kun je beter lokaal tickets kopen. Dat is goedkoper.

Voor de hogesnelheidstreinen (zoals de ICE in Duitsland en de Frecciarossa in Italië) moet je bij Interrail een zitplaatsreservering boeken, dat kost ongeveer 10 euro per persoon.

Tickets voor de boot van Livorno naar Palermo koop je bij Grimaldi Lines. Let op: met je Interrail-pas krijg je 20% korting! Voer hiervoor het nummer van je pas in bij de boeking.

Voor de ferry’s naar de Eolische eilanden koop je ter plaatse tickets bij de haven.

Eten, drinken & doen: mijn tips voor Sicilië met de trein

Cefalù

• Beklim La Rocca, de rots waar het stadje bij ligt (zie foto’s hierboven). Het is een korte hike naar boven en de uitzichten zijn erg de moeite waard.
• Maak met de bus een dagtripje naar Castelbuono. Dit bergstadje is niet zo groot, ideaal om een paar uurtjes rond te slenteren, koffie te drinken en te lunchen. De bus kost een paar euro en vertrekt vanaf het centraal station, tickets zijn verkrijgbaar achter de bar van de stationsrestauratie.
• Cefalù is een kleine badplaats, dus ook ideaal voor een middagje chillen op het strand.
• Lekker eten doe je bij Tivitti en (als je echt wilt uitpakken) bij Qualia. Wijnbar Le Petit Tonneau heeft een leuk mini-terrasje met zeezicht.

Palermo

• Haal taartjes en cannoli ‘bij de nonnen’, ofwel bij I segreti del Chiostro. In dit klooster heb je de heerlijkste baksels en je kunt ze opeten in de sfeervolle binnentuin.
• Wil je op een makkelijke manier kennismaken met alle bekende soorten street food van Palermo? Boek een street food tour! Wij deden die van Streaty.
• We vonden de World City Trail (speurtocht met een app) ook een hele leuke manier om de stad beter te leren kennen.

Agrigento

• Hier waren we maar een half dagje dus we hebben niet veel gezien, maar de Valle dei Templi was een mooie ervaring!

Rondom de Etna

• Hiken op de Etna was voor B en mij een hoogtepunt van de reis (niet alleen letterlijk). Ik vond het prettig om dit te doen onder begeleiding van een gids.
• Zin in pistache? Bezoek het dorpje Bronte! En ga bijvoorbeeld voor het pistache-ijs en de pistache-cannoli bij l’Angolo dei Sapori Bronte. Hier word je allervriendelijkst geholpen, en leuk detail: er hangt een oude kaart van Nederland aan de muur (iets met familiebanden). Ze hebben ook lekkere zoete én hartige pistachepesto’s in kleine potjes, perfect voor in je tas naar huis.
• In het dorpje Randazzo kun je heerlijk eten bij San Giorgio e Il Drago. B heeft het nog steeds over de panna cotta die hij daar at.

Eolische eilanden

• Lípari is het grootste eiland en ik zou je aanraden om hier je accommodatie te boeken; je hebt dan de meeste opties qua restaurantjes en er gaan dagelijks meerdere ferries naar de andere eilanden. Eventueel kun je daarnaast 1 nachtje op Stromboli slapen, want daarheen is het een behoorlijk eind varen (zo’n 1,5 uur).
• Op Lípari at ik de allerlekkerste cannoli van heel Sicilië. Je vindt ze bij Pasticceria d’Ambra, waar eigenaar Giuseppe ook allerlei ander lekkers maakt. In het hoogseizoen haal je er ook granita (het slush-achtige ijs dat in Sicilië veel wordt verkocht).
• Heerlijke broodjes haal je bij Gilberto e Vera. Bij deze zogenaamde enopaninoteca (een samentrekking van ‘enoteca’, wijnbar, en ‘paninoteca’, broodjeszaak) haalden wij regelmatig onze lunch. Ze verpakken de broodjes ook voor onderweg, handig als je een dagje gaat hiken.
• Ook leuk om te doen op Lípari: een scooter huren en het eiland rondrijden. Trek hier een halve dag voor uit.

• Eiland Salina wordt niet voor niets ’the green island’ genoemd. Je kunt er prachtig hiken naar de top van de Monte Fossa delle Felci, een de twee dode vulkanen waaruit het eiland bestaat (zie foto hierboven). Pak de bus naar het beginpunt van de route, bij Valdichiesa. Wij liepen vervolgens helemaal terug naar de haven – is te doen, maar let op, je bent dan in totaal zo’n 5 uur aan het lopen. Vertrek dus niet te laat op de dag. Je kunt ook de bus terug pakken. Tip: download de offline kaartenapp MAPS.ME, hierop staan veel wandelroutes aangegeven.

• Ook Vulcano is de moeite waard om een dagje te bezoeken. Bereid je wel voor op de zwavellucht. ;-) Op dit eiland kun je hele krakkemikkige oldtimers huren, wat een hele ervaring is. Wij reden helemaal naar het uiterste puntje van het eiland voor een heerlijke lunch bij Trattoria Da Pina. Ik voelde me daar een beetje aan het einde van de wereld, zo rustig en vredig was het er.

• Tot slot: ga op excursie naar Stromboli voor een spectaculaire lavashow. Deze vulkaan is actief en spuwt vrijwel elke dag lava uit… behalve net die ene dag dat wij er waren. Je vertrekt in de middag vanaf Lípari en de excursie start net voordat het donker wordt. Na afloop ga je in het donker weer naar huis. Ondanks dat wij hier pech hadden (de gids zei dat ze in alle jaren waarin ze groepen begeleidt, nog maar twee keer zo’n avond had meegemaakt waarop er niets te zien is), was het nog steeds een toffe excursie. We boekten deze trip bij Magmatrek.

Tot slot

Toen ik van tevoren informatie zocht over openbaar vervoer op Sicilië, kreeg ik soms de indruk dat het moeilijk is om het eiland te bereizen zonder auto. Daar ben ik het absoluut niet mee eens – het ov op Sicilië werkt prima! Ja, er zijn delen van het eiland waar nauwelijks treinen of bussen naartoe gaan (zoals de zuidkust en sommige stadjes in het binnenland). Maar in een vakantie van 3 weken heb je sowieso maar beperkte tijd, en er is meer dan genoeg leuks te doen als je ervoor kiest om de auto te laten staan.

Overweeg je wél een auto te huren, bedenk dan dat Sicilianen niet de meest voorzichtige automobilisten zijn. Wij huurden 3 dagen een auto en hoewel dat enige vrijheid gaf, was het rijden op het eiland ook stressvol. Eerlijk gezegd waren we opgelucht toen we de huurauto weer hadden ingeleverd.

Op Sicilië spreken mensen niet altijd goed Engels. Dus overweeg zeker om van tevoren een paar lesjes Duolingo te doen – het wordt enorm gewaardeerd als je probeert om je verstaanbaar te maken in het Italiaans. Bovendien is het hartstikke leuk om een paar woordjes te kunnen wisselen met de plaatselijke bevolking.

Oh jongens, nu ik deze hele post heb gemaakt, begint het bij mij alweer te kriebelen… Ik zou deze treinreis zó nog eens maken, ook nu met klein kind. Wie weet gaan we komende zomer al eens proberen met z’n drietjes per trein naar Italië te gaan. Maar eerst in het voorjaar met de trein naar Denemarken! Wordt vervolgd. ;-)

Ben je enthousiast geworden van deze blogpost en ga je ook een treinreis maken naar Sicilië? Deel je ervaringen in de comments!