Nog maar een paar dagen en dan is het jaar voorbij. Tijd om terug te blikken: wat leverde 2022 op? Meer dan ik hier nu kan opschrijven, maar ik deel graag een paar lessen.
Stress is een grote veroorzaker van dat wiebelige, onzekere gevoel in mij.
Dit is misschien wel hét inzicht van 2022 voor me. Tijdens het Pad van de Priesteres vertelde ik m’n mentor Margo over het wiebelige gevoel, eindeloos doorrazende hoofd en het sociale ongemak (me anders voelen dan anderen), waar ik op dat moment weer veel last van had.
Ze stelde een simpele vraag: “Is het erger als je het druk hebt?”
Ik ging daarop letten, en wow, dit blijkt inderdaad het geval. De laatste maanden ben ik me steeds meer bewust geworden van de enorme impact die stress heeft – niet alleen op mijn lichaam, maar ook op mijn geest. Ik voelde het ook tijdens de sessies lichaamswerk die ik dit jaar regelmatig heb gedaan. Tijdens een van die sessies, midden in een topdrukke maand, zat ik zó in m’n hoofd dat zelfs een behandeling van anderhalf uur me er nauwelijks uit kreeg. Daarna had ik twee dagen migraine.
Deze ervaringen maken dat ik me weer een laagje dieper gemotiveerd voel om de dingen anders in te richten. Chronische stress richt té veel schade aan, ik wil dat niet meer.
Reizend per trein is er veel meer mogelijk dan je denkt.
Want toen ik in september naar Engeland reisde, leek dat me van tevoren eerlijk gezegd best een gedoe: eerst van Amsterdam naar Londen, dan binnen Londen een stukje met de metro naar station Paddington, vanuit daar met de trein naar Bristol én tot slot nog in de bus naar Glastonbury.
Wat bleek: die reis ging prima. Ik zou het zo weer doen.
Dat geldt ook voor de treinreis naar Zweden, die ik in 2022 twee keer maakte. Toegegeven, een treinreis van ruim 24 uur klinkt lang. Maar doordat je een deel slaapt, en je de wakkere uren relaxt een boek leest, spelletjes doet en uit het raam staart, gaat de tijd verrassend snel.
Zelfs de twee volle dagen treinen (op de terugreis vanuit Sicilië) ervoeren B en ik als ‘prima te doen’. Sicilië zelf trouwens ook, terwijl ik van tevoren had gelezen dat het ov daar matig tot wisselend was. In onze ervaring functioneert het hartstikke prima.
Rouwen is een ingewikkeld proces.
In februari overleed een collega en vriend. De maanden daarna voelde het alsof het leven z’n glans had verloren. Ik deed alle dingen nog wel, had ook niet bijzonder veel tegenzin, het voelde alleen nogal dof, onverschillig. Bij vlagen was ik ineens intens verdrietig. Op andere momenten kon (en kan) ik minder goed bij dat verdriet.
De rouw ging soms ook gepaard met schuldgevoel: mag ik me wel zo verdrietig voelen? Alsof ik me daarmee iets toe-eigende dat niet van mij was. (Het schrijven van dit stukje voelt ook een beetje zo.) Maar ik mis hem nog steeds en misschien moet ik dat juist wel soms uitspreken. We zijn nu bijna een jaar verder en hoewel het verdriet bij mij wel een plekje heeft gekregen, is het ook belangrijk om er af en toe naartoe te blijven gaan.
Ik hoef in groepen niet de boventoon te voeren.
Vaak voel ik me comfortabeler in de rol van observeerder, een beetje aan de rand. Jarenlang heb ik mezelf gepusht om ‘leuker’, ‘gezelliger’ en ‘socialer’ te zijn. Om mee te babbelen. Maar als ik dat doe, overrule ik mezelf vaak. Er is een verschil tussen jezelf een zetje geven (’toe maar Suusie, ik ben bij je’), en je eigen grenzen niet respecteren (‘kom op, zeg nou ook eens wat interessants!’). Ik mág een sociaal dier zijn als ik daar zin in heb. Maar het hoeft niet – ik mag ook stil zijn en luisteren. Of er gewoon eventjes bij zijn, en me terugtrekken wanneer ik daar behoefte aan heb. Mezelf dit toestaan geeft zoveel ruimte.
Met mensen praten over klimaatverandering gaat het beste als je ze niet wilt overtuigen.
Hoe verleidelijk soms ook, want als je eenmaal ziet hoe groot en veelomvattend dit probleem is, kun je het niet meer ont-zien. Maar het werkt niet om mensen in je omgeving met feiten om de oren te slaan. En het werkt al helemaal averechts om hun gedrag te bekritiseren.
Bij KlimaatGesprekken leerde ik wat wel werkt: luisteren en positief meepraten (ja ook als het gaat over die ver-weg-vliegreis). Vragen stellen: ‘hoe is dit voor jou?’ Erkennen dat er dilemma’s bestaan, die voor iedereen anders zijn: ‘het ís voor veel mensen ook lastig om vlees te laten staan’. En spreken vanuit je eigen gevoel: ‘ik merk dat ik er soms verdrietig van word’.
Vanaf dinsdag 28 februari start onze workshopreeks in Elst! Ook meedoen? Lees hier meer en meld je aan.
Als ik het te druk heb, verdwijnt m’n werkplezier.
Dit hangt samen met de les over stress, maar is breder. In 2022 heb ik een fantastische omzet gedraaid, maar er waren ook weken waarin er gevoelsmatig nauwelijks ruimte was om op adem te komen. Gevolg was dat ik tegen de zomer begon te twijfelen of ik überhaupt nog wel tekstschrijver wilde zijn. Huh? Maar ik vond mijn werk juist zo leuk!
Nou, niet meer dus, als ik alles in standje turbo moet doen omdat er veel te veel in mijn planning staat. Kijk, uiteindelijk komt het allemaal wel af, maar dat gaat ten koste van andere dingen: mijn gezondheid, m’n relatie, mijn leven.
Ontspannen werkweken, waarin ik af en toe een sprintje trek maar ook ruimte heb om op adem te komen, zijn heel belangrijk. Dan maar wat minder omzet.
Ik ben mijn dagtarief waard en hoef het niet voor minder te doen.
Begin 2022 werkte ik nog regelmatig onder m’n tarief. Maar in de loop van het jaar ben ik duidelijker grenzen gaan stellen, zeker toen ik merkte dat er genoeg opdrachtgevers zijn die me gewoon betalen wat ik waard ben. En aangezien mijn agenda structureel bomvol is, is er nul reden om goedkoper te gaan werken.
Ik vergelijk m’n business nu vaker met die van een schilder of loodgieter: die gaat toch ook niet ineens voor minder werken als een klant dat vraagt? Dan is het een kwestie van ‘jammer, zoek maak iemand anders’. Ik weet dat ik kwaliteit lever. En dus gooi ik mezelf zakelijk niet meer in de uitverkoop.
Ik wil niet meer meedoen aan de consumptiemaatschappij.
Als het gaat om klimaatvriendelijk leven, heb ik in 2022 weer een aantal stappen gezet. Ik pak bijvoorbeeld bijna nooit meer de auto. We stoken thuis op 18 graden, en sowieso stoken we alleen in de woonkamer/keuken (dat laatste deden we al langer). Heb ik het koud, dan is het een gewoonte geworden om een kruik te maken of een extra trui aan te trekken. We toverden ons tegelpleintje om tot een tuin met bomen en planten (en voorzagen die van biologische, turfvrije compost). Ook dit jaar stapte ik niet in het vliegtuig en at ik naar schatting 80% van de tijd plantaardig. En zo waren er vast nog meer dingen, die ik nu vergeten ben.
Maar waar ik dit jaar pas écht van ben doordrongen, is de enorme impact van de consumptiemaatschappij. Dingen kopen is zó normaal in onze samenleving. En dat terwijl ‘spullen kopen’ voor de gemiddelde Nederlander de grootste vervuiler is. Yep, zelfs groter dan autorijden, vlees eten en vliegen… Het komt steeds vreemder op me over hoe we urenlang werken om spullen te kopen die ons zijn aangepraat, en die we vervolgens in no-time afdanken.
Het voelt niet goed om hieraan mee te doen. Nou kopen B en ik al behoorlijk bewust – we denken na voordat we iets aanschaffen en kijken eerst of er tweedehands opties zijn. Die zijn er verrassend vaak! Bijna al mijn kleding komt tegenwoordig van Vinted. Maar ja, ook ik zwicht soms voor de verleiding van het gemak. In 2023 wil ik hier weer een volgende stap in zetten.
Dagelijks yoga doen is een goed plan.
Toen ik in de zomer bewust wat rustiger aan deed qua werk, werd yoga een deel van mijn dagelijkse routine. Maandenlang startte ik de dag met een les van 20 tot 30 minuten. Het brengt me veel: ontspanning, contact met m’n lijf, uit mijn hoofd. Nu de dagen zo kort zijn is het wat moeilijker om elke ochtend te beginnen op de mat, dus dit is ook een reminder voor mezelf. Doe maar gewoon.
Schrijven over dagelijkse dingen helpt me om te reflecteren.
Zo’n online dagboek heb ik door de jaren wel vaker bijgehouden, en ik was er eigenlijk mee gestopt omdat het wat ‘oppervlakkig’ voelde. Maar intussen heb ik gemerkt dat dat helemaal niet zo hoeft te zijn. In de vorm van zo’n weekdagboek kan ik best m’n ei kwijt, vertellen over de dagen leent zich prima om te delen wat er speelt – ook naast de dagelijkse beslommeringen. Bovendien is het fijn om wekelijks terug te blikken; hierdoor besef ik beter wat een fijn leven ik heb, en voel ik me dankbaarder met de dingen die er zijn.
Wat was jouw belangrijkste les dit jaar?
Geef een reactie