Zo, die zag ik niet aankomen. Dat een tweedaagse training Klimaatcommunicatie voor zo’n doorbraak zou zorgen.
De eerste dag hadden we een paar weken geleden al. Nuttig: vol met gesprekstechnieken (die overigens net zo goed te gebruiken zijn wanneer je praat over andere onderwerpen dan het klimaat), erg prettige en kundige trainer, fijne groep deelnemers.
Maar deel 2, gisteren, ging nog wat laagjes dieper. Uit het hoofd, naar het hart. Voelen in je lijf. Deze keer waren de trainers met z’n tweeën: naast Manu was ook Leonie er. En haar focus lag op dat hart-stuk. Op voelen in je lijf. En vooral: op hoe je zenuwstelsel werkt, en hoe bepalend dat is voor, nou ja, misschien wel alles.
Je kent misschien wel de termen flight-flight-freeze: de automatische reacties van je zenuwstelsel wanneer je lichaam denkt dat je in gevaar bent.
Het punt is, vertelde Leonie, dat de klimaatcrisis zó groot en zó levensbedreigend is, dat ons lichaam als het ware in een soort shutdown gaat. Freeze dus. Je sluit je ervoor af, uit zelfbescherming. Omdat het gewoon te overweldigend is om allemaal te bevatten.
Als mensen hun schouders ophalen over het klimaat, zeggen dat het ze weinig kan schelen, of dat ze er toch niets aan kunnen doen, is dat niet omdat het ze wérkelijk niets kan schelen. Integendeel. Ons lichaam voelt wel degelijk het gevaar.
Dit geldt niet alleen voor de klimaatcrisis – deze automatische reacties van je zenuwstelsel gebeuren ook bij andere ‘gevaren’. Bijvoorbeeld als je elke dag veel nieuws leest over oorlogsdreiging of andere ellende.
Om zelf te ervaren, te voelen hoe dit mechanisme werkt, deed Leonie een oefening met ons. We stonden allemaal verspreid door de ruimte. Terwijl we onze ogen dicht hadden, noemde Leonie een aantal gevolgen van de klimaatcrisis op. Dingen die nu al gebeuren. Dingen die zeer waarschijnlijk straks gaan gebeuren.
De vraag was om goed te voelen wat er gebeurde in je lichaam, terwijl die informatie binnenkwam. Ging je hart bijvoorbeeld sneller kloppen, voelde je je warm of koud worden? Wanneer je lijf signalen van vechten of vluchten vertoonde (die hadden we net geleerd), zette je een stap naar voren. Voelde je juist jezelf bevriezen, dan zette je een stap naar achteren.
Ze noemde al die vreselijke dingen op. Meer en meer en meer.
Toen ze klaar was en we onze ogen weer opendeden, stond iedereen een stap naar achteren.
Even later deden we een oefening om juist weer terug in verbinding te komen. Ontdooien, noemt Leonie dat. Eerst alleen, daarna in tweetallen: we mochten rug aan rug gaan zitten, en de oefening was om de ademhaling van de ander te voelen en te volgen (via je rug dus). Daarna moest de ene persoon zachtjes heen en weer gaan wiegen, de ander volgde. Op een gegeven moment wisselden we om. Daarna bespraken we wat dit met ons deed.
Het is een oefening die niet had misstaan bij het Pad van de Priesteres. En inderdaad: ook hier, in deze toch semi-zakelijke setting, voelden we ons na de oefening allemaal verbondener, dichter bij elkaar. Rustiger ook. Zachter.
‘Aanraking zijn we in Nederland niet zo gewend’, zei Leonie. ‘Mijn advies: zoek activiteiten op waardoor je die regelmatige aanrakingen wél krijgt. Spreek bijvoorbeeld op vrijdagavond met een groepje vrienden af om samen film te kijken terwijl je tegen elkaar aan ligt. Ga dansen (samen dus!). Wat dan ook.’
Het is helend. Ons lijf heeft dit nodig.
Ergens wist ik dat natuurlijk al. Dus waarom dit nou allemaal zo voelde als doorbraak? (Er was overigens nog meer, iets dat me vaak gebeurt in contact met anderen, maar dat is voor een andere dag.)
Door die oefening ben ik erachter gekomen dat ik zó vaak in die flight of freeze schiet. Niet alleen wanneer het gaat over het klimaat. Maar gewoon, de hele dag door, op willekeurige momenten. Vooral in sociale situaties en op m’n werk. En vooral de laatste tijd weer – tig keer per dag. Het is een gevoel dat ik zo goed ken en dat zoveel gevolgen heeft, en het voelt alsof ik eindelijk wat beter snap wat er toch gebeurt.
En dat ik daar op dat moment dus niets aan kan doen. Het gebéúrt gewoon.
Wat ik wel kan doen: mijn zenuwstelsel leren kalmeren. Mezelf terugbrengen naar de rust. Telkens opnieuw, zodat dat steeds makkelijker wordt en er steeds meer oude spanningslaagjes uit m’n lijf gaan. Zodat de ‘baseline’ rustiger wordt. En laat ik daar nou net al een enorme toolkit voor in huis hebben – al die soorten lichaamswerk en oefeningen die ik afgelopen jaren leerde, gaan in feite (ook) hierover.
Gisteravond in bed begon ik aan een lijstje. Welke oefeningen ken ik ook alweer, waar vind ik ze terug? Ik moet denken aan wat Elisabeth eens zei: lichaamswerk is net als tandenpoetsen. Belangrijk om dagelijks bij te houden, anders stapelt het vuil zich op.
Ik voel nieuw commitment. Dit is belangrijk, misschien wel belangrijker dan bijna alles.
Geef een reactie